1. ตถาคตสุตฺตวณฺณนา

[139] การาปกอปฺปมาโท นาม ‘‘อิเม อกุสลา ธมฺมา ปหาตพฺพา, อิเม กุสลา ธมฺมา อุปฺปาเทตพฺพา’’ติ วุตฺตวชฺเชตพฺพวชฺชนสมฺปาเทตพฺพสมฺปาทนวเสน ปวตฺโต อปฺปมาโทฯ เอสาติ อปฺปมาโทฯ โลกิโยวฯ น โลกุตฺตโรฯ อยนฺติ เอสาติ จ อปฺปมาทเมว วทติฯ เตสนฺติ จตุภูมกธมฺมานํฯ ปฏิลาภกฏฺเฐนาติ ปฏิลาภาปนฏฺเฐนฯ

ตถาคตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ปทสุตฺตวณฺณนา

[140] ชงฺคลานนฺติ ชงฺคลวาสีนํฯ ชงฺคล-สทฺโท เจตฺถ ถทฺธภาวสามญฺเญน ปถวีปริยาโย, น อนุปฏฺฐานวิทูรเทสวาจีฯ เตนาห – ‘‘ปถวีตลวาสีน’’นฺติฯ ปทานํ วุจฺจมานตฺตา ‘‘สปาทกปาณาน’’นฺติ วิเสเสตฺวา วุตฺตํฯ สโมธานนฺติ อนฺโตคธภาวํฯ เตนาห – ‘‘โอธานํ อุปกฺเขป’’นฺติ, อุปเนตฺวา ปกฺขิปิตพฺพนฺติ อตฺโถฯ

ปทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3-10. กูฏสุตฺตาทิวณฺณนา

[141-148] วสฺสิกาย ปุปฺผํ วสฺสิกํ ยถา ‘‘อามลกิยา ผลํ อามลก’’นฺติฯ มหาตลสฺมินฺติ อุปริปาสาเทฯ ‘‘ยานิ กานิจี’’ติ ปเทหิ อิตรานิ สมานาธิกรณานิ ภวิตุํ ยุตฺตานีติ ‘‘ปจฺจตฺเต สามิวจน’’นฺติ วตฺวา ตถา วิภตฺติวิปริณาโม กโตฯ ‘‘ตนฺตาวุตาน’’นฺติ ปทํ นิทฺธารเณ สามิวจนนฺติ ตตฺถ ‘‘วตฺถานี’’ติ วจนเสเสน อตฺถํ ทสฺเสตุํ ‘‘อถ วา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ

กูฏสุตฺตาทิวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อปฺปมาทวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. พลกรณียวคฺโค

1. พลสุตฺตวณฺณนา

[149] กมฺมานิเยว กมฺมนฺตา ยถา สุตฺตนฺตาฯ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคนฺติ เอตฺถ นานนฺตริยกตาย วิปสฺสนาปิ คหิตา เอว โหตีติ วุตฺตํ ‘‘สหวิปสฺสน’’นฺติฯ

2. พีชสุตฺตวณฺณนา

[150] ปญฺจวิธมฺปิ สมูหฏฺเฐน พีชคาโม นามฯ ตเทวาติ มูลพีชาทิ เอวฯ สมฺปนฺนนฺติ สหชาตมูลวนฺตํฯ นีลภาวโต ปฏฺฐายาติ นีลภาวาปตฺติโต ปฏฺฐายฯ

3. นาคสุตฺตวณฺณนา

[151] พลํ คาเหนฺตีติ อตฺตโน สรีรพลํ คาเหนฺติฯ ตํ ปน นาคานํ พลปฺปตฺติ เอวาติ อาห – ‘‘พลํ คณฺหนฺตี’’ติฯ สมฺเภชฺชมุขทฺวารนฺติ มหาสมุทฺเทน สมฺเภทคตมหานทีนํ มุขทฺวารํฯ นาคา กายํ วฑฺเฒนฺตีติอาทิ ยสฺมา จ ภควตา อุปมาวเสน อาภตํ, ตสฺมา เอวเมว โขติ เอตฺถาติอาทินา อุปมํ สํสนฺทติฯ อาคเตสูติอาทีสุ ตีสุ ปเทสุ ภาเวนภาวลกฺขเณฯ

5. กุมฺภสุตฺตวณฺณนา

[153] น ปติอาวมตีติ จ นิกุชฺชิตภาเวน อุทกวมโน ฆโฏ, น ตํ ปุน มุเขน คณฺหาติฯ เตนาห ‘‘น อนฺโต ปเวเสตี’’ติฯ

7. อากาสสุตฺตวณฺณนา

[155] เตเนตํ วุตฺตนฺติ เตน อริยมคฺคสฺส อิชฺฌเนน เอเตสํ สพฺเพสํ โพธิปกฺขิยธมฺมานํ อิชฺฌนํ วุตฺตํฯ

8-9-10. ปฐมเมฆสุตฺตาทิวณฺณนา

[156-158] ปํสุรโชชลฺลนฺติ ภูมิเรณุสหชาตมลํฯ วาณิชโกปเมติ วาณิชโกปมปฐมสุตฺเต จาปิฯ

11-12. อาคนฺตุกสุตฺตาทิวณฺณนา

[159-160] สหวิปสฺสนสฺส อริยมคฺคสฺส ภาวนาย อิชฺฌเนน เอตํ อภิญฺญาปริญฺเญยฺยาทิธมฺมานํ อภิญฺญาปริชานนาทีนํ อิชฺฌนํ วุตฺตํ ขตฺติยาทีนํ วิสยอาทิกํ กโรนฺตสฺส กถาย สชฺชิตตฺตาฯ

พลกรณียวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. เอสนาวคฺโค

1. เอสนาสุตฺตวณฺณนา

[161] กามานนฺติ วตฺถุกามกิเลสกามานํฯ กิเลสกาโมปิ หิ กามิตนฺติ ปริกปฺปิเตน วิธินา จ อธิกราเคหิ เอสนีโยฯ ภวานนฺติ ติณฺณํ คตีนํฯ ทิฏฺฐิคติกปริกปฺปิตสฺส พฺรหฺมจริยสฺส นิมิตฺตภาวโต มิจฺฉาทิฏฺฐิ ‘‘พฺรหฺมจริย’’นฺติ อธิปฺเปตาฯ

2-11. วิธาสุตฺตาทิวณฺณนา

[162-171] เสยฺโยหมสฺมีติอาทินา ตํตํวิภาเคน ธียนฺติ วิธียนฺตีติ วิธา, มานโกฏฺฐาสา, มานฏฺฐปนา วาฯ นีหนนฺตีติ วิพาเธนฺติฯ

เอสนาวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

11. โอฆวคฺโค

1-2. โอฆสุตฺตาทิวณฺณนา

[172-173] วฏฺเฏ โอหนนฺติ โอสีทาเปนฺตีติ โอฆาฯ รูปารูปภเวติ รูปภเว จ อรูปภเว จ รูปารูปตณฺโหปนิสฺสยา รูปารูปาวจรกมฺมนิพฺพตฺตา ขนฺธาฯ โยชนฏฺเฐน โยโคฯ